مقدمه

سلامت، شادابي، داشتن اوقاتي خوش و برخورداري از سلامتي جسم و روح همواره مورد توجه انسان ها بوده است. تربيت بدني مفهومي بسيار وسيع تر و بزرگ تر از ورزش دارد. ورزش با همه تنوع و گستردگي آن تنها بخشي از تربيت بدني را تشكيل مي دهد.

تربيت بدني نه تنها بر آمادگي جسماني افراد توجه دارد بلكه زمينه هاي لازم براي سلامتي و آسايش رواني انسان ها را نيز فراهم مي نمايد. در اين رابطه تعاريف مرتبط با علم تربيت بدني و ورزش ارائه مي گردد.

بازي مجموعه فعاليت هاي جسماني و ذهني است كه براي پر كردن اوقات فراغت افراد و به منظور لذت بردن بكار مي رود و با به مصرف رساندن انرژي زائد بدن موجب نشاط مي شود.

ورزش به فعالي تها يا مهار تهاي عادي جسماني گفته م يشود كه بر پايه يك رشته قوانين مورد توافق همگان و با اهداف تفريحي يا براي مسابقه، نشاط شخصي، دستيابي به ورزيدگي، مهار تجويي يا آميز هاي از اين اهداف انجام مي گيرد. پس ورزش ابزاري است در دست تربيت بدني به منظور دست يابي به اهداف آن تربيت بدني به عنوان بخشي از علم تعليم و تربيت با هدف پرورش تن و روان سعي دارد با استفاده از فعاليت هاي منظم بدني توانايي هاي نهفته افراد را به بهترين شكل شكوفا نمايد.

تكنيك عبارت است از بكارگيري صحيح اندام ها و اجزاء بدني در اجراي مهارت هاي حركتي.

تاكتيك عبارت است از بكارگيري صحيح تن، سياست و تدبير خاص در مسابقات و رقابت ها جهت نيل به هدف رقابت و مسابقه براي درك بيشتر تفاوت بين تكنيك و تاكنيك به مثال زير توجه نماييد؛ در يك تيم فوتبال هر يك از بازيكنان داراي هنرهاي فردي(مهارت در انجام حركات)خاصي مثل دريبل كردن، انجام تكل‌هاي صحيح و موثر و... مي باشند، انجام اين مهارت ها همان تكنيك فردي است. اما زماني كه اعضاء تيم به طور گروهي و با هم به منظور به ثمر رساندن گل يك تدبير خاص بازي را برمي گزينند و طريقه خاصي را در دفاع و حمله بكار مي برند در حقيقت دست به يك تاكتيك(سيستم)زده اند. در بازي فوتبال در اينجا، تكنيك يك هنر فردي و تاكتيك يك هنر گروهي است.

تربیت بدنی در اسلام :

تربیت بدنی از دیدگاه اسلام تنها در پی سلامتی نیست بلکه تربیت بدنی آن قسمت از نظام تربیتی تعلیمات اسلام است که با پرورش قوای جسمانی به وسیله فعالیت های ورزشی سبب رشد و نمو طبیعی بدن با توجه به بهترین ترکیب و قوامی که مبدا هستی خلق کرده است می گردد . در اسلام هم اصالت بدن و هم اصالت روح پذیرفته شده است . اما این اصالت بدن با اصالت بدن ماتریالیسم و این اصالت روح با اصالت روح صوفیانه و مرتاضانه فاصله زیادی دارد .

ماتریالیسم پرورش بدن را مقدم بر پرورش روح می داند و در مکتب صوفیانه و مرتاضانه پرورش روح مقدم بر پرورش جسم است .

استاد مطهری می فرماید : (( اگر کسی تمام تلاشش تقویت بدنش باشد عیب کارش در این نیست که جسمش را تقویت کرده بلکه عیب کارش در این است که جنبه های دیگر را محمل گذاشته است .))

اهداف تربیت بدنی در اسلام :

اولین هدف تربیت بدنی در اسلام کسب توانمندی جسمانی برای انجام کارهای سخت و سنگین در زندگی است .

 دومین هدف : تامین سلامتی بدن و هدف سوم که از یک نظ مهم ترین آنها نیز هست این است که به طور مستقیم و با واسطه در سلامت روح و روان و تعادل شخصیت و آمادگی برای تکاملهای معنوی موثر است . از دیدگاه اسلام ارزش و هدف نهایی و اصیل از ورزش قرب به خدای متعال است .

ورزشهایی که موضوعیت اسلامی دارند عبارتند از : شنا ، اسب سواری و تیراندازی .

تربیت بدنی به استناد آیات و احادیث و روایات :

فان ان الله اصطفیه علیکم و زاده بسطه فی العلم و الجسم : بگو همانا خداوند او را بر گزیده و در دانش و توانایی و خوش اندامی و قوت جسم او را فزونی بخشیده ( سوره بقره آیه 246) .

العقل سالم فی البدن سالم : عقل سالم در بدن سالم است . (منسوب به پیامبر اکرم )

نعمتان مجهولتان الصحه و الامان : دو نعمت ناشناخته است ، سلامتی و امنیت ( منسوب به پیامبر اکرم)

المومن القوی خیر واحب من المومن الضعیف ، مومنی که قوی و نیرومند باشد ، بهتر است از مومنی که ضعیف باشد . (منصوب به حضرت رسول)

ان الله یحب العبده القوی . خداوند بنده قوی خود را دوست دارد . (رسول اکرم)

ان لبدنک علیک علیک حقا . بدن تو بر تو حقی دارد . (رسول اکرم)

الهوا و العبو فانی اکره ان یوی فی دینکم غلظه . تفریح کنید بازی کنید زیرا دوست ندارم که در دین شما خشونتی دیده شود . (رسول اکرم)

اعلمو ابنائکم السباحه و الرمایه . به فرزندان خود شنا و تیر اندازی بیاموزید . (حضرت رسول)

طوبی لمن اسلم و کان ، عیشه کفاه و قواه شدادا ، خوشبخت و سعادتمند آن انسان با ایمانی است که در آمدش برای معاش او کافی است و قوای بدنش نیرومند می باشد . (رسول اکرم)

الصحه افضل النعم . صحت و سلامتی بالاترین نعمت هاست .

الهم قو علی خدمتک جوارحی . خدایا بدنم را برای خدمت به خودت نیرومند کن . (علی ع)

فبادرو بصحه الجسام فی مده الاعمار . در تمامی مدت عمر برای سلامتی و حفظ تندرستی بدن های خود کوشا باشید . (امام حسین ع)

اللهم ارزقنتی صحه فی الجسم و القوه فی البدن . پروردگارا به من تن سالم و قوت و نیرو در بدن عنایت فرما . (امام سجاد ع).

اهدافتربيتبدنيووزرش

هدف عمومي از فعاليت جسماني افزايش كيفيت زندگي است. كسب سلامتي اولين هدفي است كه بسياري از مردم با انگيزه دستيابي به آن به فعاليت جسماني مي پردازند. سلامتي داراي سه حيطه ي جسماني، رواني و اجتماعي است كه مواردي براي هر يك بر شمرده شده است.

اهدافجسماني(فوايدجسماني)

1. بهبود كيفيت زندگي وافزايش طول عمر
2. پيشگيري، كمك به بهبود و درمان بيماري هاي ناشي از فقر حركتي
3. افزايش آمادگي جسماني و تقويت جسمی یک
4. كمك به رشد جسماني در كودكان و نوجوانان
5. رفع نقايص جسماني، تناسب اندام و تعادل وزن بدن
6. افزايش كارآيي جسماني و خسته نشدن از كارهاي روزانه

اهدافرواني

1. بر قراري تعادل رواني و عاطفي از طريق كنترل هيجان ها و استرس
2. تأمين بهداشت رواني و پيشگيري از برخي عوارض آن از قبيل افسردگي، اضطراب، گوشه گيري و...
3. افزايش توانايي برخورد با مشكلات و استرس هاي روزمره از طريق دو ري از عوامل استرس زا
4. افزايش اعتماد به نفس و خود پنداري مثبت
5. توسعه خصوصيات شخصيتي مثبت از قبيل جوانمردي، شهامت و ايثار
6. رشد عادت هاي رواني مطلوب از قبيل انضباط، دقت، كنجكاوي و هدفمند بودن

اهدافاجتماعي

1. توسعه روابط اجتماعي در ميان افراد
2. پرورش روحيه مشاركت، تعاون و همكاري گروهي ميان افراد
3. افزايش حس وحدت، احترام به قوانين گروهي و مقرارت اجتماعي
4. تقويت ويژگي هاي اجتماعي مطلوب از قبيل ايثار و نوع دوستي
5. پيشگيري از برخي انحرافات و ناهنجاري ها و آسيب هاي اجتماعي و اصلاح آن ها به ويژه در ميان نوجوانان

آمادگيجسماني

از آمادگي جسماني تعاريف بسياري به عمل آمده است اما به طور ساده مفهوم آمادگي جسماني به توانايي انجام كارها و وظايف روزمره بدون خستگي زود هنگام اشاره دارد. به عبارت ديگر توانايي انجام وظايف روزمره با مصرف انرژي كمتر و خستگي ديرتر نشان از آمادگي جسماني بيشتر فرد دارد. آمادگي جسماني داراي دو جزء اصلي مي باشد:

1.آ مادگي جسماني مرتبط با تندرستي كه ارتباط مستقيم با تندرستي فرد دارد، عبارتند از: قدرت عضلاني، استقامت عضلاني، استقامت قلبي و تنفسي، انعطاف پذيري و تركيب بدني

2.آمادگي جسماني مرتبط با مهارت شامل: سرعت، زمان عكس العمل، توان، چابكي، هماهنگي وتعادل

آمادگيجسمانيتندرستي

استقامت

استقامت به معني صبر، تحمل و پايداري در ادامه حركات مي باشد كه به دو جزء استقامت عضلاني و استقامت عمومي تقسيم مي شود:

استقامتعضلانيبه توانايي عضلات براي انجام پي در پي حركت ها ي مشابه يا وارد كردن نيروي ثابت به يك مقاومت براي مدتي طولاني گفته مي شود. ميزان استقامت عضلاني را از طريق شمارش تعداد حركات و يا سنجش زمان انجام يك حركت مشخص اندازه مي گيرند.

آزمون هاي متداول براي اندازه گيري ميزان استقامت عضلاني در مدارس:

1. آزمون بار فيكس براي اندازه گيري استقامت عضلات كمربند شانه.
2. آزمون دراز و نشست براي اندازه گيري استقامت عضلات شكم در يك دقيقه.

استقامتعمومييا استقامت قلبي و تنفسي به توانايي دستگاه گردش خون (قلب و رگ ها) و دستگاه تنفس(شش ها) براي سازگار شدن با يك فعاليت متوسط يا شديد مثل دويدن گفته مي شود،همان گونه كه مي دانيد سلول هاي عضلاني براي انجام وظايف خود نياز به مواد غذايي و اكسيژن داشته و همچنين نيازمند دور نمودن مواد زائد مانند دي اكسيد كربن حاصل از تنفس سلولي هستند دستگاه قلب و تنفس با هماهنگي با يكديگر اين وظيفه را بر عهده دارند كه در هنگام فعاليت هاي متوسط و شديد بايد توانايي انجام سريع تر اين وظيفه را داشته باشند كه به آن استقامت قلبي تنفسي مي گوييم. همچنين اين دستگاه ها بايد در هنگام بازگشت به حالت اوليه با سرعت بيشتري منابع از دست رفته را بازسازي كند تمرين هاي هوازي مانند دويدن، پياده روي، شنا، دوچرخه سواري و ايروبيك براي تقويت استقامت عمومي انجام مي شود. براي ارزيابي استقامت قلبي تنفسي آزمون هاي متنوعي وجود دارد كه يكي از متداول‌ترين آن‌ها آزمون دوي 12 دقيقه‌اي كوپر مي باشد.

قدرتعضلاني

قدرت عضلاني به توانايي عضلات براي وارد كردن بيشترين فشار يا نيرو به يك مقاومت ثابت يا متحرك براي يك بار گفته مي شود.

جهت تقويت عضلات، بلند كردن وزنه ي سنگين در دفعات كمتر پيشنهاد شده است.

انعطافپذيري

انعطاف پذيري به قابليت كشيده شدن عضلات و بافت هاي اطراف مفصل و بازگشت به حالت اول گفته مي شود. متداول ترين آزمون انعطاف پذيري، آزمون كشش عضلات پشت (كمر، سريني و همسترينگ) درحالت نشسته است. به منظور تقويت انعطاف پذيري تمرينات كششي پيشنهاد مي شود.

تركيببدني

منظور از تركيب بدني نسبت وزن عضلات بدن به ساير عناصر سازنده بدن مي باشد، چنان چه وزن بدن را در دو بخش اجزاء بدون چربي و با چربي در نظر بگيريم، جزء چربي بدن خود به دو قسمت چربي هاي ضروري(ساختاري) و غير ضروري (ذخيره اي) تقسيم مي شود .در صورت افزايش چربي هاي غير ضروري در بدن چاقي روي مي دهد كه مي تواند توانايي حركت را در فرد كاهش دهد، داشتن وزن ايدآل و مناسب و دوري از چربي هاي غير ضروري مي تواند به عملكرد ورزشي افراد كمك نمايد.

آمادگيجسمانيحركت

آمادگي جسماني مرتبط با حركت يا مهارت شامل شش جزء سرعت تعادل، زمان عكس العمل، توان، چابكي و هماهنگي مي باشد.

سرعت

به توانايي عصبي عضلاني براي حركت و جابجايي در كوتاه ترين زمان ممكن، سرعت گفته مي شود. اندازه گيري سرعت معمولاً از طريق سنجش زمان دويدن انجام مي گيرد.

زمانعكسالعمل

زمان عكس العمل به توانايي عصبي و عضلاني براي شروع يك حركت در كوتاه ترين زمان گفته مي شود. زمان عكس العمل را مي توان با آزمون رها كردن و گرفتن خط كش اندازه گيري كرد. تمرين استارت يا شروع در انواع ورزش ها مثل استارت دو يا شنا ازتمرينات مناسب بر بهبود زمان عكس العمل است زمان عكس العمل جنبه ارثي دارد.

توان

توان به وارد كردن حداكثر نيرو در حداقل زمان توان يا قدرت انفجاري گفته مي شود. آزمون پرش جفت و آزمون پرش عمودي درجا (سارجنت) براي اندازه گيري توان پيشنهاد شده است.

                                                            پرش جفت

                                                       پرش عمودي درجا     

چابكي

قابليتي است كه فرد با توجه به سرعت و فرم بدن، جهت حركت را با حفظ تعادل تغيير مي دهد. به عبارت ديگر به تغيير وضعيت بدن در حداقل زمان و با حفظ تعادل، چابكي گفته مي شود.

به منظور بهبود چابكي تمرينات رفت و برگشتي در مسيرهاي طراحيو دويدن × شده4 پيشنهاد مي شود. همانند دوي 36 متر در شكل 9 بين موانع مشخص شده.

هماهنگي

نظم و تعادل بين اندام هاي بدن حين انجام حركات را هماهنگي گويند. به عبارت ديگر به توانايي عصبي و عضلاني براي اجراي حركات دقيق و موزون، هماهنگي گفته مي شود، در انجام طناب زدن يا حركت پروانه در حين گرم كردن مي توان هماهنگي بين حركت دست ها و پاها را مشاهده نمود. براي تقويت هماهنگي در انجام حركات مختلف بهترين شيوه تمرين و ممارست در انجام آن مهارت مي باشد

.

براي انجام صحيح حركت لي آپ در بسكتبال هماهنگي بين اندام هاي مختلف لازم است.

تعادل

توانايي بدن براي حفظ و تمركز در يك وضيعت ثابت يا متحرك را تعادل مي گويند، به عنوان مثال تعادل ايستا را در حركت فرشته در حركات زميني ژيمناستيك و تعادل متحرك را در راه رفتن بر روي چوب موازنه در ژيمناستيك مي توان مشاهده كرد. با اجراي تمرينات قدرتي و هماهنگي مي توان تعادل را توسعه داد. در مدارس جهت تقويت تعادل در دانش آموزان از حركت ايستادن پاي لك لك و يا راه رفتن روي چوب موازنه استفاده مي شود.

اصولوشيوههايتمرين

از جمله مهم ترين اصول تمرين، گرم كردن قبل از شروع فعاليت ورزشي و سرد كردن(برگشت به حالت اوليه) در انتهاي فعاليت بدني است. در اينجا با اهداف و نحوه گرم كردن و همچنين اهميت سرد كردن يا برگشت به حال اوليه آشنا مي شويم.

گرمكردن

به مجموعه حركات و فعاليت هايي كه قبل از شروع تمرين و يا اجراي مسابقه انجام مي پذيرد تا بدن در شرايط مطلوب اجرا قرار بگيرد گرم كردن گفته مي شود، به عبارت ديگر گرم كردن به مجموعه حركات آهسته و فعاليت هاي سبك قبل از تمرين اصلي يا مسابقه گفته مي شود، هدف از گرم كردن آماده كردن دستگاه قلبي عروقي، عضلات بدن و مفاصل براي تمرين شديد يا مسابقه است. يك برنامه گرم كردن مي تواند شامل راه رفتن، دويدن نرم، حركات نرمشي و كششي باشد، شدت گرم كردن بايد به حدي باشدكه ضربان قلب بين 30 تا 60 درصد افزايش يابد و به 90 تا 120 ضربه در دقيقه برسد. مدت زمان مؤثر در برنامه گرم كردن متغير بوده و معمولاً زماني در حدود 10 تا 30 دقيقه قبل از شروع برنامه كاري را به خود اختصاص مي دهد.

اجراي برنامه گرم كردن قبل از تمرين يا مسابقه داراي فوايد بي شماري است كه از آن جمله:

1. گرم كردن احتمال آسيب ديدگي بدن را كاهش مي دهد.
2. گرم كردن از كشيدگي عضلات در قسمت تاندون ها جلوگيري مي كند.
3. گرم كردن از كوفتگي عضلات به مقدار زياد جلوگيري مي كند.

همان طور كه بيان شد برنامه گرم كردن در بين ورزشكاران متنوع بوده و مي توان ادعا كرد گرم كردن و آماده شدن براي شروع فعاليت امري فردي است كه به عواملي همچون جنس، سن، محيط، شرايط جوي و جغرافيايي، درجه حرارت محيط، خصوصيات فردي و رشته ورزشي افراد بستگي دارد.

براي اجراي يك برنامه خوب گرم كردن توجه به اصول زير ضروري است:

1. كليه عضلات بايد در گرم كردن مورد استفاده قرار گيرند و به صورت ويژه آن دسته از عضلاتي كه در آن رشته ورزشي يا
2. تمرين بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرند بايد گرم شوند.
3. گرم كردن بايستي با توجه به سبكي يا سنگيني مسابقه يا تمرين باشد.
4. گرم كردن بايد از حركات ساده و آرام شروع شود و به حركات مشكل و سريع ختم شود.

انواعگرمكردن

يك برنامه گرم كردن مي تواند شامل دو بخش گرم كردن عمومي و گرم كردن اختصاصي باشد.

الف) گرم كردن عمومي: در گرم كردن عمومي هدف بالا بردن سطح ضربان قلب، افزايش گردش خون در عضلات و... است كه يك برنامه مي تواند شامل راه رفتن، دويدن نرم در ابتداي فعاليت، حركات كششي براي افزايش دامنه ي حركتي مفاصل و حركات نرمشي كه از حركات آرام شروع شده و كم كم بر شدت آنها افزوده مي شود.

ب) گرم كردن اختصاصي: اين مرحله از گرم كردن بايست بعد از گرم كردن عمومي صورت پذيرد و براي اجراي آن مي توان مهارت هاي خاص ورزش مورد نظر را اجرا نمود. با اجراي اين حركات، هماهنگي بين عصب و عضله ايجاد شده و خون نيز در

عضلات درگير به قدر كافي جريان پيدا مي كند زمان اين نوع از گرم كردن نبايستي بيشتر از 15 دقيقه باشد. بين گرم كردن و شروع فعاليت اصلي نبايد فاصله زيادي باشد كه باعث سرد شدن بدن شود.

سردكردن )بازگشتبهحالتاوليه(

از آنجا كه نمي توان تمرينات را بدون مقدمه ي تمرين (گرم كردن) اجرا نمود، فعاليت هاي سنگين و طولاني مدت را نيز نمي توان به طور ناگهاني متوقف كرد، بلكه بايد بعد از پايان تمرين و مسابقه با انجام تمرينات سبك و نرم به بدن اجازه داد تا به صورت تدريجي به حالت نزديك به زمان شروع تمرين برگردد.

سرد كردن شامل تمرينات سبكي است كه به بدن اجازه مي دهد از وضعيت انگيختگي تمرين به وضعيت عادي و نزديك به استراحت بازگردد. سرد كردن به بازگشت سطح ضربان قلب به ضربان زمان استراحت، جابجايي و كاهش ميزان اسيد لاكتيك توليد

شده در عضلات، كاهش گرفتگي عضلات و تأمين منابع غذايي ذخيره شده در عضلات كمك مي كند.

با توجه به ميزان شدت فعاليت يا تمرين، سرد كردن مي تواند شامل دويدن با شدت پايين تر و كاهش سرعت تا راه رفتن و انجام حركات كششي مناسب به ويژه در عضلات فعال در تمرين يا مسابقه باشد.

مبانی تربیت بدنی

تعریف مبانی تربیت بدنی : مبانی تربیت بدنی عبارتست از بررسی اصول و شالوده هایی که از منابع دینی ، علمی و فلسفی در تربیت بدنی استفاده می شود . به عبارت دیگر آن بخش از قواعد ، اجزاء و ضوابط تربیت بدنی که باید از منابع دینی ، علمی و فلسفی پایه ریزی و در امر تربیت بدنی نیز استفاده شوند را مبانی تربیت بدنی می گویند . بدیهی است که اصول استخراج شده از منابع فوق باید با یکدیگر سازگاری داشته باشد . بخصوص اصول انتزاع شده از منابع علمی و فلسفی موافق با منابع دینی باشد و یا در تضاد آن نباشد .

تربیت بدنی :

تربیت بدنی اصطلاحی است که از دو مفهوم تربیت و بدن تشکیل شده است هریک به طور جداگانه و مختصر مورد بحث قرار می گیرد

تربیت :

از نظر لغوی از ریشه رب به معنای خداوند ، پروردگار و صاحب است . این مفهوم با چنین معنایی در فرهنگی که برخاسته از مکتب اسلام باشد ، اشاره به شناخت خدا به عنوان رب هستی و قبول ربوبیت او و پشت کردن به غیر خدا می باشد .

بدن :

مفهومی است که به مجموعه اندامها ، بافتها ، اعصاب ، مغز آدمی و بالاخره به تمامی اعضاء مادی انسان اطلاق می شود . بدن در مجموعه ی وجودی انسان ابزاری است که انسان بدون آن نمی تواند هیچ فعلی را انجام دهد . بدن محل نزول اجرای تمامی فرامین و خواسته های آدمی است . حرکت اندام ها و جوارح انسان که موجب بروز رفتار های متعددی از قبیل راه رفتن ، دویدن و غیره می شود یکی از پدیده هایی است که با هماهنگی بخش درونی (روح) و بخش بیرونی (عصب و عضله) بوجود می آید .

از آنجا که کیفیت حرکت ، متاثر از وضعیت فیزیولوژیک دستگاه های عصبی ، عضلانی ، تنفسی و گردش خون است ، بنابراین حرکت و جنبش در طول حیات آدمی از تولد تا مرگ بدلیل تحول و تغییر دستگاههای مزبور بصورتهای مختلفی آشکار می شود که یاد آوری آنها ضروری است . بدین جهت سطوح مختلف حرکات آدمی به شرح ذیل ذکر می شود. 

الف ) حرکات بازتابی :

این نوع حرکات رفتارهای غیرارادی هستند که فراگیر در مواجهه با برخی محرکها بصورت غیرآگاهانه پاسخ می دهد . مانند بازتاب زانو.

ب ) حرکات بنیادی :

این حرکات در طول سالهای اول زندگی و بعد از حرکات بازتابی اولیه در کودک توسعه می یابد مانند راه رفتن ، دویدن ، پریدن و لی لی کردن .

ج – توانائی های ادراکی – حرکتی :

این سطح شامل رفتارهای شناختی و همچنین رفتارهای روانی – حرکتی است . از آنجا که عملکردهای حرکتی و ادراکی غیر قابل تفکیک هستند و غنی نمودن تجارب حرکتی معمولا ً توانائی های فرد را در ساختار و درک موثرتر وقایعی که با آنها روبه رو می شود ، افزایش می دهد . این سطح بسیار حائز اهمیت است. زیر شاخه های این سطح تمیز شنوایی ، بصری ، احساسی ، حرکتی و لمسی می باشند .

د – توانائی های جسمانی :

این توانایی ها در عملکرد موثر نقش اساسی دارد. از یک سوفردی که دارای توانائیهای جسمانی مطلوبی است پاسخ مناسبی به محیط ارائه می دهد و از سوی دیگر زمینه مناسبی برای رشد حرکات مهارتی ایجاد می کند . این سطوح در برگیرنده قدرت تحمل ، نیرومندی ، انعطاف پذیری ، چابکی و هماهنگی می باشد .

هـ - حرکات مهارتی :

این حرکات دربرگیرنده فعالیت های حرکتی است که ضمن پیچیده بودن انجام آنها به یادگیری نیاز دارد . حرکات مهارتی نشان دهنده سطح شایستگی و تسلط در انجام یک عمل است .

تربیت بدنی : تربیت بدنی بخش مهمی از تعلیم و تربیت است که از طریق حرکت ، جریان رشد را در تمام ابعاد انسان تسهیل و هماهنگ کرده و به شکوفایی و تکوین استعدادهای مطلوب کمک می کند . موضوع مورد بررسی در تربیت بدنی علوم و فلسفه مربوط به حرکت است .

بازی : فعالیتی غریزی و نشاط آور می باشد که موافق با مراحل رشد و تکامل انسان بوده و بصورت غیرجدی و غیر قابل پیش بینی انجام می گیرد ورزش : از نظر لغوی به معنای ورزیدن یعنی کارکردن ، کوشیدن ، عمل کردن و ریاضت کشیدن است،معادل کلمه انگلیسی آن Sport می باشد .

((ورزش نوعی بازی سازمان یافته است که در آن تمرین حرکات به منظور تقویت قوای جسمانی و روحی و کسب مهارت اجرا می شود . در این وسیله تربیتی عموما ً مسابقه و رقابت به عنوان انگیزه مطرح می شود.))

اهداف تربیت بدنی

اهداف تربیت بدنی به دو دسته هدف های عمومی و اختصاصی تقسیم می شوند :

الف ) هدف های عمومی تربیت بدنی :

1-     بهبود روابط انسانی و اخلاقی و کسب تجارب اجتماعی از طریق شرکت در فعالیت های حرکتی ورزشی . ایجاد علاقه و آگاهی در کلیه افراد و میل به شرکت در فعالیت های تربیت بدنی و ورزش بطوری که زندگی برای آنها هدفمند و معنی دار باشد .

2-     کمک به نوجوانان و جوانان و سایر اقشار مردم بطوری که بتوانند در حرکات و فعالیت های ورزشی به شیوه ای موثر و ماهرانه شرکت نموده و تحت نظر مربیان و معلمان واجد شرایط و صلاحیت دار به کسب تجزیه بپردازد .

3-     توسعه و ایجاد علاقه نسبت به اصول علمی حرکت و عواملی از قبیل زمان و نیرو.

4-    رقابت سازنده .

5-     پذیرفته شدن در گروه .

6-     تطبیق پذیری با گروه .

7-     اطاعت از قوانین و مقررات .

8-     ایجاد حس احترام .

9-     توانایی و تمایل به استفاده از اوقات فراغت به نحو صحیح .

10- تمایل و انگیزه داشتن و شرکت در جلسات و اجتماعات.

11- پیشگیری از لغزش های اجتماعی .

12- حفظ و نگهداری فرهنگ و سنت .

هدف های اختصاصی تربیت بدنی :

هدف های اختصاصی تربیت بدنی را که در حقیقت تامین کننده نیازها و یا به عبارت دیگر تکمیل کننده ابعاد وجودی یک انسان می باشد به شرح ذیل طبقه بندی می شود :

1-     تربیت بعد اخلاقی و اعتقادی .

2-     تربیت بعد جسمانی .

3-     تربیت بعد عقلانی .

4-     تربیت بعد مهارتی .

5-     تربیت بعد عاطفی .

6-     تربیت بعد اجتماعی .

تربیت بعد اخلاقی و اعتقادی :

هدف از رشد و توسعه بعد اخلاقی و اعتقادی افزایش ایمان و توسعه فضایل اخلاقی از طریق تربیت بدنی به گونه ای که انجام یا عدم انجام حرکات هر فرد برانگیخته از اعتقاد به خدا و توجه به ارزشهای متعالی انسان می باشد . نمونه ای از فضایل اخلاقی قابل رشد در افراد به شرح ذیل می باشد :

• تواضع و فروتنی
• گفتار و کردار پسندیده
• بردباری و شکیبائی و از خود گذشتگی و ایثار .
• عزت نفس و خوشتن داری.
• رعایت اعتدال در امور شخصی که مناسب زندگی واقعی و ایده آل انسان می شود .
• برخورد خوب و با احترام نسبت به دیگران .
• احسان و نیکوکاری .
• دفاع از مظلوم و مبارزه با ظالم .
• احترام به قوانین و مقررات .
• بر حذر بودن از رفتار ناپسند و نا ستوده .

تربیت بعد جسمانی :

هدف از رشد این بعد کمک به توسعه و هماهنگی ارگانهای بدن برای حفظ سلامتی و سالم زندگی کردن و ازدیاد توانایی و قابلیت جسمی به نحوی که فرد بتواند کارها و وظایف روزانه را بدون خستگی شدید و یا نیروی کافی انجام داده و همچنین توانایی مقابله با حوادث و اتفاقات پیش بینی نشده را بهتر داشته باشد برای تحقق این بعد توسعه عوامل زیر مورد توجه است

الف – عوامل مربوط به آمادگی جسمانی :

ازدیاد قدرت ، استقامت عضلانی و دستگاه گردش خون و تنفس ، انعطاف پذیری ، توان ، چابکی ، تعادل و هماهنگی عصب و عضله .

ب – عوامل مربوط به سلامتی :

ازدیاد و توسعه عوامل هشتگانه فوق الذکر – پیشگیری و آزاد سازی جسم از ابتلا به عوارض و نارسائی های دستگاه های داخلی بدن بویژه دستگاه گردش خون و تنفس – کشف و رفع نقائص جسمانی .

تربیت بعد عقلانی :

برای تربیت این بعد تا حد امکان باید نسبت به رشد و تقویت ویژگی های زیر همت گماشت :

1-     پرورش عقل و فکر و کسب استقلال فکری و مبارزه با اموری که بر ضد استقلال عقل است .

2-     پرورش اراده و کسب مالکیت بر نفس و آزادی معنوی از حکومت مطلقه امیال .

3-     پرورش حس حقیقت جوئی و علم طلبی .

4-     پرورش حس جمال و زیبایی .

5-     پرورش حس پرستش .

6-     پرورش قوای یادگیری ( دانستنیها ، تفکر ، تخیل و ارزشیابی )

تربیت بعد مهارتی :

هدف از تربیت بعد مهارتی کمک به مهارت های زیر است :

1-     مهارت های انتقالی مثل راه رفتن ، دویدن و پریدن .

2-     مهارت های غیر انتقالی مثل پرتاب کردن و گرفتن .

3-     مهارتهای حرکات اساسی و بنیادی که شامل ترکیب مهارت های انتقالی و غیرانتقالی است .

4-     مهارت پایه ورزشها  .

5-     مهارت های پیشرفته ورزشی .

تربیت بعد عاطفی :

هدف از تربیت این بعد تربیت و پرورش افرادد جامعه از نظر احساسی ، هیجانی و انگیزشی است به نحوی که هر فرد در مسیر صحیح رشد و تکامل سالم خود را ادامه دهد . برای تحقق این هدف عوامل زیر را باید رشد و توسعه داد:

محبت ، حس همدردی ، دلسوزی ، کنترل احساسات و تمایل به رقابت .

تربیت بعد اجتماعی :

هدف از تربیت این بعد کمک به فرد برای بالا بردن ویژگی های زیر است . شناخت جامعه ، رهبری گروه ، احساس مسئولیت فردی و اجتماعی و حس تعاون .

فیزیولوژی ورزش

فیزیولوژی ورزش مولود دانش فیزیولوژی است و به مطالعه چگونگی تغییرات ساختاری و کارکردی بدن به هنگام فعالیت های کوتاه مدت و دراز مدت می پردازد. قبل از هر چیزی لازم است بدانیم که اصولا ً با ورزش چه تغییراتی در بدن روی می دهد . دستگاه اصلی حرکت در ورزش ، عضلات اسکلتی می باشند . این عضلات عمدتا ً در دستها ، پاها ، کمربند شانه ای و لگنی متمرکز هستند. برای به حرکت در آمدن این عضلات یک چیز لازم است و آن انرژی است . بدیهی است که برای حرکتی که در این جهان صورت می گیرد باید انرژی مصرف شود . حال مساله مهم این است که منبع تولید این انرژی کجاست ؟ مثلا ً در اتومبیل اندام اصلی حرکتی موتور است که برای به حرکت در آمدن آن بنزین و اکسیژن به وسیله جرقه الکتریکی ترکیب می شوند و در نتیجه این واکنش شیمیایی ، انرژی تولید می گردد و این انرژی باعث حرکت پیستونها می شوند. بدین ترتیب انرژی شیمیایی به انرژی حرکتی (مکانیکی) تبدیل می شود. در بدن ما نیز عین همین وقایع در عضلات رخ می دهد . اکسیژن از راه هوا و سوخت لازم از طریق غذا تامین می شود . اندام تهیه کننده اکسیژن ، ششها و اندام تهیه کننده سوخت ، سیستم گوارشی (شامل روده ها و کبد است) . هر دوی این مواد اولیه از طریق جریان خون در اختیار عضلات قرار می گیرند . به عبارت دیگر سلولهای خون نقش کامیون های حمل و نقل را دارند که به طور شبانه روزی در اتوبان های بدن (یعنی رگها) در حال رفت و آمد هستند که عامل اصلی به حرکت درآوردن این سلول های خون قلب می باشند . در حدود 60 تا 70 درصد انرژی در بدن انسان به گرما تبدیل می شود و بقیه انرژی برای کار مکانیکی و فعالیت های سلولی به مصرف می رسد . 

سوخت اصلی عضلات ما چیست ؟

به طور کلی با غذا خوردن 3 نوع ماده غذایی در اختیار بدن ما قرار می گیرد:

1-   پروتئین        2- کربوهیدرات (قند)                 3- چربی

از سه ترکیب فوق ، پروتئین کمتر به عنوان سوخت مورد مصرف قرار می گیرد . پس بحث بر سر آن دو نوع دیگر است که با تقدم و تاخر مورد مصرف قرار می گیرند . سوخت اصلی عضلات ما کربوهیدراتها هستند که به شکل گلیکوژن در ماهیچه ها ذخیره شده اند . به عبارت دیگر وقتی که شروع به ورزش می کنیم ، ابتدا گلیکوژن هایی که به شکل ذخیره در عضلات ما وجود دارند ، شروع به سوختن می کنند. وقتی که این ذخایر غذایی نزدیک به اتمام باشد ، عضله ، سوخت دوم خود یعنی چربی را مصرف می کنند. در حالت استراحت ، نیازهای انرژی بدن تقریبا ً به طور یکسان از تجزیه کربوهیدرات و چربی ها تامین می شود . پروتئین ها ، آجرهای ساختمانی بدن هستند و معمولا ً انرژی اندکی برای عملکرد سلولی فراهم می کنند . در جریان فعالیت های کوتاه مدت بیشینه ، تقریبا ً همه ATP (آدنوزین تری فسفات) مورد نیاز از کربوهیدراتها به دست می آید . لازم به ذکر است که انرژی بدست آمده از مواد غذایی به شکل ترکیب پر انرژی ATP (آدنوزین تری فسفات) در بدن ذخیره می شود . از هر گرم کربوهیدرات حدود 4 کیلو کالری و از هر گرم چربی حدود 9 کیلو کالری انرژی بدست می آید . اما انرژی حاصل از کربوهیدرات ها قابلیت دسترسی بیشتری دارد.

فرآیند تولید انرژی هوازی و بی هوازی :

سیستم تولید انرژی در عضلات بر دو گونه است :

الف – سیستم هوازی :

در این روش قندها یا چربی ها با اکسیژن ترکیب می شوند و به طور کامل می سوزند و حداکثر مقدار انرژی شیمیایی خود را آزاد می کنند . این سیستم ، سیستم اصلی ، رایج و با صرفه تولید انرژی است .

ب : سیستم بی هوازی :

سیستم درجه دو ، اضطراری و غیر اقتصادی است که در آن بدون حضور اکسیژن ، قندها و چربی ها طی یک سلسله واکنش های شیمیایی به شکل ناقص می سوزند و تولید انرژی می کنند ، اما به مقدار کمتر ، لذا مواد زائدی مانند اسید لاکتیک از خود بر جای می گذارند . البته شکل دیگری از سیستم بی هوازی نیرو وجود دارد که در چند  ثانیه اول شروع فعالیت در سلول اتفاق می افتد و به صورت مصرف ذخایر انرژی ( ATP یا آدنوزین تری فسفات ) از قبل مانده می باشد . که تحت عنوان سیستم ذخیره ای (PC-ATP نامیده می شود . این سیستم می تواند حداکثر تا حدود 30 ثانیه انرژی عضلات را تامین کند یعنی تا زمانی که سایر سیستم ها (هوازی و بی هوازی) به کمک آن بیایند . در انواع مختلف ورزش ، بر حسب مدت زمان ورزش ، ترکیب به کارگیری این سیستم ها فرق می کند . سوختن بی هوازی بیشتر در ورزش های سرعتی و تحت فشار که زمان کافی برای تامین اکسیژن نیست روی می دهد مثلا دوهای 100 و 200متر و شنای 50 متر، در حالی که در ورزش ملایم و ممتد که زمان کافی برای تامین اکسیژن وجود دارد ، سوخت و ساز هوازی ادامه می یابد . جدول زیر نحوه سوختن مواد در عضله را در حالت های مختلف ورزشی نشان می دهد .

مکانیسم تولید انرژی در ورزشهای مختلف

فعالیت جسمانی(physicalactivity)

کسب دانش و اطلاعات عمومی درباره فعالیت جسمانی یکی از مهمترین انگیزه های درونی برای شرکت در فعالیت های جسمانی است . کسانی که با مفاهیم فعالیت های جسمانی آشنا شده اند ، ارزش آن را بیشتر درک می کنند . چنین افرادی بیشتر در برنامه های فعالیت جسمانی شرکت می کنند. فعالیت جسمانی به هرگونه حرکت بدن گفته می شود که توسط انقباض عضلات اسکلتی ایجاد می گردد و موجب افزایش مصرف انرژی می شود . هر کاری غیر از نشستن و خوابیدن فعالیت جسمانی به شمار می رود . فعالیت جسمانی دامنه بسیار گسترده ای دارد و شامل انواع ورزش مقل والیبال ، فوتبال ، هنرهای رزمی ، انواع تفریح مثل دوچرخه سواری ، باغبانی و انواع کارهای روز مره و شغلی مثل پیاده روی ، جارو زدن ، بالا رفتن از پله و حتی نوشتن است . پیشرفت در صنعت و زندگی ماشینی باعث شده است که فعالیت های جسمانی روزمره ( پیاده روی ، جارو زدن و ... ) به مقدار زیادی کاهش یابد . به همین دلیل افراد باید به سمت توسعه فعالیت های جسمانی مربوط به بازی و تفریح ( والیبال ، فوتبال ، دوچرخه سواری ، باغبانی ) حرکت کنند.از دلایل اصلی برای شرکت در فعالیت های جسمانی دستیابی به سلامتی است . باید بدانیم که در تأمین سلامتی هیچ جایگزینی برای فعالیت و تمرین جسمانی وجود ندارد . فعالیت جسمانی و تمرین خطر ابتلا به بیماری های فقر حرکتی ( چاقی ، اضافه وزن ، بیماری های قلبی ، دیابت ، کمر درد ، آرتروز ) را کاهش می دهد و روش لذت بخش برای گذراندن اوقات فراغت است . برای سلامتی پیشنهاد می شود ساعتی از شبانه روز برای فعالیت جسمانی در نظر گرفته شود . فعالیت جسمانی الزاما ً ورزش و مسابقه ورزش نیست ، بلکه هر نوع فعالیت جسمانی است که در آن جسم واندامهای بدن فعال باشد و به هر نوع حرکت و با هر شدت گفته می شود . اگرچه هر نوع فعالیت جسمانی حتی فعالیت های سبک و با شدت کم ، مثل « راه رفتن برای عوض کردن شبکه تلویزیون به جای استفاده از کنترل از راه دور » مفید است اما برای رسیدن به سطح مناسب سلامتی ، فعالیت جسمانی نسبتا ً شدید – حداقل با شدت متوسط – ضروری است . پیشنهاد شده که بزرگسالان باید حداقل 30 دقیقه در روز و پنج روز درهفته در فعالیت های جسمانی با شدت متوسط از قبیل دویدن یا شنا کردن شرکت کنند . اگر شدت فعالیت را کاهش می دهید باید بر مدت آن بیفزایید . طوری که تمرین با شدت بالا سه روز در هفته کافی است ، اما تمرین با شدت متوسط پنج روز در هفته انجام شود .

تمرین جسمانی ( physical exercise )

به فعالیت های جسمانی و حرکت های عضلانی ویژه و با برنامه منظم و تکراری گفته می شود که با هدف افزایش توانایی های مختلف جسمانی و مهارتی انجام می شود . تمرین جسمانی را نباید معادل فعالیت جسمانی ، در نظر گرفت . هدف از تمرین جسمانی بهبود توانایی ها و ظرفیت جسمانی و توسعه مهارت های ورزشی برای شرکت در مسابقات ورزشی است در حالی که هدف از فعالیت های جسمانی نیازهای دیگری از قبیل تامین سلامتی ، پیشگیری از بیماری ، بازپروری ، اهداف روانی و اجتماعی است .

چاقی و کنترل وزن

امروزه چاقی شایع ترین معضل بهداشتی ( تندرستی) مزمن در جهان محسوب می شود. چاقی به معنای چربی اضافی است. برای سلامتی مناسب، دامنه درصد مطلوب چربی بدن بین 10 تا 15 درصد در مردان جوان و بین 20 تا 25 درصد در زنان جوان  است. چاقی معضلات و مشکلات زیادی ایجاد می کند. چاقی با خطر بیشتر دیابت، افزایش تری گلیسیرید در خون، بیماری کیسه صفرا، انواع سرطان، وقفه موقتی تنفسی در خواب و بیماری فرسایشی مفصل ها همراه است. چاقی در بیماری هایی مثل پر فشارخونی، افزایش کلسترول خون، و دیابت سهم اصلی دارد و یک عامل خطر مستقل برای بیماری های قلبی و عروقی به شمار می رود. هنگامی که کالری دریافتی از غذا خوردنبا کالری مصرفی از فعالیتحیاتی و جسمانی برابر باشدتعادل انرژی در بدن برقرار می شود در غیر این صورت کاهش یا افزایش وزن بدن رخ می دهد. اگر انرژی مازاد نیاز بدن دریافت شود به چربی تبدیل می شود و در بدن ذخیره می شود و وزن بدن افزایش می یابد. بعضی افراد برای کاهش وزن تنها از رژیم غذایی استفاده می کنند؛ بیشتر این افراد(95درصد) نمی توانند وزن خود را حفظ کنند و پس از ترک رژیم غذایی به وزن قبل از رژیم و یا حتی وزن بالاتری می رسند. فعالیت ورزشی به صورت ترکیب با رژیم غذایی معقول، بهترین پیامد های بلند مدت کاهش وزن را به دنبال خواهد داشت. کاهش وزن توصیه شده بی خطر و بهداشتی هفته ای نیم کیلو است. بنابراین افراد چاق باید صبر زیادی برای کاهش وزن به صورت بهداشتی داشته باشند. در زمان استراحت کالری چندانی سوزانده نمی شود و به منظور سوزاندن کالری بیشتر بایدفعالیت جسمانی را افزایش داد تا چربی بدن کاهش یابد. بهترین نوع فعالیت، شرکت در فعالیت های طولانی و استقامتی با شدت کم تا متوسط است. در این فعالیت ها به دلیل خسته نشدن می توان فعالیت را ادامه داد و کالری بیشتری سوزاند.

نظرات شما عزیزان:

مهسا

ساعت20:37---28 دی 1392

- [ایمیل]

سلام
بلاگت رو دیدم خیلی خوشم اومد اگه ادمین برای پیجت خواستی بهم زنگ بزن باهم در ارتباط باشیم
09190541082

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: